BRUSSEL – Het lijkt wel alsof men Griekenland wil doen boeten vanuit een soort calvinistische strengheid. ‘Men mag de Grieken hun waardigheid niet ontnemen’, zegt Annemie Neyts.

Duitsland en Nederland moeten niet te hoog van de toren blazen tegenover landen die in slechtere financiële papieren zitten, vindt Annemie Neyts. Zelf kampen ze met enorme samenlevingsproblemen. ‘Er is dus geen reden voor enige arrogantie’, zegt ze aan de telefoon op weg naar het Italiaanse Palermo.

Daar neemt ze vrijdag, na zes jaar, afscheid als voorzitter van de Europese Liberalen en Democraten, de derde politieke formatie in de EU. Ze geeft de scepter door op een bijzonder moeilijk moment voor Europa.

Wacht ons een een catastrofe?

‘Met de munt zelf is niets aan de hand. Het probleem zijn onze financiën, de financiële sector en de markten. Wat mij als goede liberaal meer en meer begint te ergeren, is dat men doet alsof de markten hoogstaande morele wezens zijn, die slechts één bekommernis hebben, namelijk begrotingsdicipline, terwijl de speculanten er vooral op uit zijn om in een zo kort mogelijke tijd een zo groot mogelijke winst te boeken.’

‘Dat gedrag moet aan banden worden gelegd. We moeten een mechanisme opzetten waarbij, indien nodig, zodanig veel middelen kunnen worden gemobiliseerd dat de speculanten daar niet meer tegenop kunnen.’

De rol van de Europese Centrale Bank moet dus worden uitgebreid?

‘De hoofdtaak van de ECB mag er niet in bestaan inflatie te voorkomen. Prijzenstabiliteit is belangrijk, maar men moet de bank ook de middelen geven om de crisis te bestrijden. Ik begrijp de bekommernis van de Duitsers die willen voorkomen dat de ECB een ongecontroleerde geldpers wordt, maar de slagkracht van de bank moet groot genoeg zijn. Men zou haar een mandaat moeten geven dat meer gelijkt op dat van de Amerikaanse Federal Reserve.’

Bespaart Europa zich niet kapot? Moeten we de koopkracht niet stimuleren en meer investeren?

‘De situatie in de lidstaten verschilt zo sterk, dat één maatregel niet voor alle landen kan gelden. Voor Griekenland mag men bijvoorbeeld geen medicijn toedienen dat zo sterk is dat de patiënt sterft. Men mag ook geen dingen opleggen die tegen het gezond verstand ingaan. Als men Griekenland nu dwingt om binnen de kortste keren alles te privatiseren wat geprivatiseerd kan worden, dan zal dat tegen dumpingprijzen gebeuren. Dat is niet verstandig. Men moet de hand aan de Griekse pols houden, maar hen toch ruimte laten.’

Nu laat men Griekenland te weinig ruimte?

‘Men laat hen geen enkele ruimte. Er zit daar een calvinistische strengheid in: de Grieken moeten boeten want ze hebben lichtzinnig gehandeld. Dat biedt misschien een soort morele genoegdoening, maar het moet economisch zin hebben en men mag de Grieken hun waardigheid en toekomstperspectief niet ontnemen.’

Er komt een scheiding in Europa, zoals door die ‘Triple-A meetings’.

‘Die aparte vergaderingen van sterke eurolanden als Duitsland, Nederland en Finland, dat is de arrogantie ten top.Ik denk dat de scheidingslijn te maken heeft met het moment waarop de verschillende landen door de crisis zijn geworsteld. Ze zijn allemaal door die fase gemoeten, alleen is dat in Zweden en Finland veel eerder gebeurd, namelijk begin jaren negentig. Ik zou dus zeggen: heb iets meer mededogen.’

‘Ik zou er ook willen op wijzen dat bepaalde buurlanden kampen met samenlevingsproblemen, die misschien niet terug te brengen zijn tot de financiële toestand, maar toch bewijzen dat het daar niet allemaal perfect is. Kijk naar Nederland en Duitsland, naar de armoede en het zinloos geweld daar. Er is dus geen reden tot arrogantie of misplaatste triomf.’

De liberaal Olli Rehn kreeg in de EU-Commissie meer macht om landen die niet genoeg besparen, te beboeten. Dat verzwakt de socialistische commissarissen.

‘De socialisten komen in dit hele debat hoegenaamd niet aan bod, niet omdat ze uitgesloten worden, maar omdat ze de grootste moeite hebben om met duurzame, beloftevolle alternatieven voor de dag te komen. Rehn is geen donkerblauwe karikatuur. Hij is eerlijk en fair. Als de socialisten daar niets kunnen tegenover stellen, is dat hun probleem.’

Waarvoor staat een Europese liberaal volgens u vandaag?

‘Voor een open, vrije samenleving waarin mensen kunnen bouwen aan de eigen levensloop, zonder anderen te schaden. Sommigen zijn van ons zijn meer aanhanger van Friedrich von Hayek en Milton Friedman dan ikzelf. Anderen hebben Keynes herontdekt. Maar niemand van ons laat zich herleiden tot een economisch receptenboekje. Voor ons is economie een middel en geen doel. Vandaar dat ik blij was te zien dat de Leuvense professor Paul de Grauwe ook niet langer een aanbidder is van de markten.’

U zet de liberalen in uw afscheidsrede af tegen de conservatieven.

‘Conservatieven zijn niet geneigd om a priori te wedden op de goedheid van de mensen. Zij zullen eerder wedden op de zwakheid van de mens, van het vlees.’

Een artikel van Evita Neefs in De Standaard 24/11, geraadpleegd op de website van De Standaard

‘Mijn eerste Colette las ik op mijn veertiende. Dat is vroeg, ja. Ik had mazelen en mijn ouders legden me in de bibliotheek van mijn vader, zodat ik mijn broer niet zou besmetten. IJdele hoop, maar ik heb er wel interessante ontdekkingen gedaan. Zoals haar L’ingénue libertine, over een jonge vrouw die op zoek gaat naar het genot en experimenteert met seksualiteit, omdat haar huwelijk tegenvalt. Uiteindelijk vindt ze het toch bij haar man, dat moest waarschijnlijk zo voor de goede zeden, maar ondertussen heeft ze wel de toer gedaan.’

‘Colette was een vrijgevochten vrouw; ze is drie keer getrouwd en heeft de nodige verhoudingen gehad met mannen en vrouwen. Tegelijkertijd werkte ze als journaliste, danseres, mimespeelster en zangeres. Ze had zelfs haar eigen cosmeticalijn. Mijn moeder bewonderde haar enorm, precies omdat ze zo’n vrijgevochten vrouw was. Ook mij heeft ze gesterkt in mijn geloof dat vrouwen alles kunnen.’

Bridget Jones

‘Als je Colette gelezen hebt, kun je alle how to-boeken over mannen en vrouwen weggooien. Het is dat ze zo oneindig veel beter schrijft, anders zou je kunnen zeggen dat haar Claudine-reeks een soort Bridget Jonesavant la lettre is. Jammer dat ze vergeten is, want wat ze schrijft over vrouw zijn, vrouwen en liefde, vrouwen en mannen, vrouwen en vrouwen, vrouwen en werk is ongelofelijk scherpzinnig en nog altijd boeiend. Haar psychologisch inzicht is opmerkelijk.’

‘Maar er is zoveel meer. In een van haar romans evoceert ze de musicalscene uit die tijd, en het wedervaren van de danseresjes die letterlijk en figuurlijk opgevreeën worden door gezette heren en zwanger raken. Ze romantiseert het leven van courtisanes en artiesten niet; ze beschrijft ook de slecht uitgevoerde abortussen en de vuiligheid. Dat vind ik zo mooi aan haar, dat ze ook de achterzijde toonde van dingen die op het eerste gezicht frivool zijn.’

Vergane glorie

‘Als ik dan toch één boek van haar moet uitkiezen, neem dan maar Chéri en La fin de Chéri. Het is de geschiedenis van een oudere courtisane en haar veel jongere minnaar, Chéri. Ze hebben een erg bevredigende relatie met elkaar, tot iedereen, zijzelf incluis, vindt dat het tijd is dat hij trouwt. Chéri is perfect gelukkig met zijn maîtresse en voelt weinig voor een huwelijk met een jonge maagd, maar hij heeft weinig keuze.’

‘Zijn maîtresse besluit na het huwelijk van Chéri te kappen met een leven van verleiding en laat zich een beetje gaan. Ze komt aan, ruilt haar hoge hakken in voor wat de Engelsen sensible shoes noemen en begint boswandelingen te maken. Chéri kwijnt weg en probeert haar terug te winnen. Maar zij weigert hem nog te ontmoeten, omdat ze niet wil dat hij haar ziet zoals ze intussen geworden is. Niet uit schaamte, maar omdat ze hem wil behoeden voor het instorten van zijn ideaalbeeld. Uiteindelijk zwicht ze toch, ze spreken af laat op de avond, in het halfdonker. Hij komt binnen en herkent haar nauwelijks, enkel door haar paarlen collier weet hij dat zij het is. Nog diezelfde nacht pleegt hij zelfmoord, en dat is La fin de Chéri.’

‘Ik heb de Chéri’s vrij laat gelezen, na The Alexandria quartet van Lawrence Durrell. Misschien is die scène met het halssnoer me daarom zo bijgebleven. Daar heb je iets vergelijkbaars: een vrouw die zich sluiert om niet meer gezien te worden door de mannen die haar ooit hebben liefgehad. Dat die vrouwen zo ver gaan om de herinnering, de illusie van hun minnaars te beschermen, vind ik indrukwekkend. Dat zou ik zelf nooit doen, al begrijp ik dat dubbele gevoel ten opzichte van je eigen beeltenis wel. Ik heb mezelf bijvoorbeeld nooit graag op tv gezien. Pas als ik mezelf een paar jaar later per toeval terugzie, denk ik: dat was toch niet zo mis. Maar ik hou niet bepaald veel van mijn beeltenis, nu niet en vroeger niet.’

DE AUTEUR: was de schandaalkus van Britney en Madonna meer dan 100 jaar voor door in 1907 op het podium van de Moulin Rouge haar toenmalige geliefde Mathilde de Morny te kussen.

HET BOEK: jongeman pleegt zelfmoord omdat hij het verval van zijn veel oudere maîtresse niet kan aanzien.

VERSCHENEN IN: 1920 & 1926.

COLETTE

Chéri & Het einde van Chéri.

Bruna (Zwart Beertje), 158 blz. & 188 blz., 10 €.

Thomas Mann, James Joyce en Marcel Proust hebben hun plaats in de literaire hemel al veroverd. Elke week vraagt DSL aan een overtuigde lezer wie een plek naast hen verdient. Minister van Staat en Europees Parlementslid Annemie Neyts is naast politica een groot liefhebber van literaire gourmandises.

Door: Gaea Schoeters, vrijdag 10/06/2011, De Standaard

Moet de koning eindelijk een politica in de arena sturen voor een uitweg uit de politieke impasse?

Laken zendt geen dochters uit

Al meer dan twintig onderhandelaars heeft de koning sinds 2007 versleten, en nog steeds ligt er geen communautaire deal op tafel. Het feit dat Albert in vier jaar tijd geen enkele vrouw de arena instuurde, zou dat er voor iets tussen zitten? Volgens ministers van Staat Annemie Neyts (Open Vld) en Miet Smet (CD&V) moeten we ons geen illusies maken. ‘Zonder politieke wil lukt het niet. Daar kan geen vrouw iets aan veranderen.’

Door Thomas Mels

Wie even nagaat welke gezanten koning Albert de laatste jaren op pad stuurde om een uitweg uit de politieke impasse te zoeken, mag lang speuren naar enig oestrogeengehalte. Zelfs toen hij in 2007 ten einde raad een stoet ministers van Staat op het paleis in Laken convoceerde, vergat de vorst een vrouwelijk exemplaar uit te nodigen. Het leverde hem de toorn op van onder meer Antoinette Spaak, la grande dame van het FDF, maar ook CD&V-coryfee Miet Smet voelde zich schromelijk gepasseerd. Of Albert is een onverholen seksist, of het politieke gild in België telt geen enkele capabele vrouw, zou je gaan denken. Want ook nu er 268 dagen na de verkiezingen nog steeds geen zicht is op een nieuwe regering, ziet het er niet naar uit dat het paleis snel een vrouw in de cockpit van de onderhandelingen zal piloteren.

Niet dat dat meteen hoeft, zeggen ministers van Staat Miet Smet en Annemie Neyts vandaag. Het zou immers niet veel helpen, klinkt het enigszins defaitistisch. “Schrijf maar op: het onvermogen van PS en N-VA om tot een akkoord te komen, dat is verdomme het probleem”, is Smet van meet af aan duidelijk. “Zolang daar niets aan verandert, zal een vrouw weinig verschil kunnen maken. Zonder politieke wil lukt het gewoonweg niet.”

Neyts is dezelfde mening toegedaan: “De hoofdreden voor het uitblijven van een oplossing is en blijft dat de partijen die de verkiezingen gewonnen hebben geen akkoord kunnen, willen of mogen sluiten. Zo lang dat blijft duren, kan zelfs een vrouw weinig soelaas bieden.”

Beide dames wijzen er overigens op dat er al de hele tijd vrouwen mee aan tafel zitten. “Met Caroline Gennez, Joëlle Milquet en Laurette Onkelinx onderhandelen er vrouwen mee. Het heeft echter nog niet veel verschil gemaakt”, merkt Smet fijntjes op. Al is de voormalige minister voor Gelijke Kansen er wel van overtuigd dat meer vrouwen in het partijapparaat een positieve invloed hebben. “Als er in de partijcenakels van PS en N-VA meer vrouwen aanwezig zouden zijn, dan zou er misschien iets kunnen bewegen.”

Neyts is het er niet mee eens. “Een van de nauwste medewerkers van De Wever (N-VA-Senaatsfractieleidster Liesbeth Homans, TM) is toch een vrouw? En ook Di Rupo heeft met Anne Poutrain, hoofd van de PS-studiedienst, een vrouwelijke raadgever. Daar ligt het dus niet aan”, zegt het liberale Europarlementslid.

Meteen wijst Smet op een bijkomend probleem. “Meer vrouwen bij de onderhandelingstafel betrekken is één ding, maar waar het vooral aan ontbreekt, zijn vrouwen met communautaire ervaring. Ik heb zelf twee of drie staatshervormingen mee tot een goed einde gebracht. Het is vandaag misschien bon ton om te zeggen dat de situatie waarin we momenteel verzeild zijn geraakt de schuld is van de keuzes uit het verleden, maar zonder die staatshervormingen was er niet eens sprake van een Vlaams Parlement of een eigen Vlaamse minister-president. Dat vergeet men wel eens.”

Annemie Neyts blijft er wel bij dat vrouwelijke politici niet het respect krijgen dat ze verdienen, en vooral, dat ze anders en kritischer behandeld worden. “Sinds 2007 heeft men Joëlle Milquet als Madame Non afgeschilderd, maar bepaalde Vlaamse politieke leiders die evenmin vaak ja zeggen worden niet Meneer Neen genoemd. Het is de zoveelste uiting dat men vrouwelijke politici niet voor even vol aanziet als onze mannelijke collega’s.”

Los van de man-vrouwtegenstelling ziet Miet Smet een andere oorzaak voor de politiek deadlock. “Vlaamse en Franstalige politici kennen elkaar niet meer. Dat was anders bij mijn generatie. Wij hebben altijd goed samengewerkt over de communautaire grenzen heen. Alleen zo kun je tot een akkoord komen.”

Smet wil er dus zeker geen puur feministisch discours van maken. “We moeten geen man-vrouwdiscussie voeren, want daar gaat het op dit moment niet over. Je hoort mij dus geen oproep doen aan vrouwelijke politici, en de koning hoeft van mij ook niet louter voor de tribune een vrouwelijke onderhandelaar aan te duiden. Op dit ogenblik is het belangrijker dat er een akkoord komt.”